Rabu, 20 Desember 2017

PARAMASASTRA



Vokal Bahasa Jawa dan Contohnya



No.
VOKAL
POSISI
FONETIS
FONEMIS
MAKNA
1
[ i ]
Depan
Ijo
iwak
imbuh
[ ijo ]
[ iwak ]
[ imbӘh ]
‘hijau’
‘ikan’
‘tambah’


Tengah
liyane
siji
biyasa
[ liyane ]
[ siji ]
[biyasa ]
‘lainnya’
‘satu’
‘biasa


belakang
nyiasati
saji
nganti
[ nyiasati ]
[ saji ]
[ŋanti ]
‘siasat’
‘menyiapkan’
‘sampai’
2.
[ I ]
Depan

[  ]
[ ]
[  ]
‘ ’
‘ ’
‘ ’


Tengah
dhisik
batin
luwih
[ dhisIk]
[ batIn ]
[ luwIh]
‘duluan
‘hati’
‘lebih’


belakang

-


-

-
3.
[ e ]
Depan
entuk
elok
enggal
[ entok ]
[ elok ]
[ eŋgal]
‘dapat’
‘indah’
‘cepat’


Tengah
bebek
ngelmu
melu
[ bebek ]
[ ngelmu ]
[ melu ]
‘bebek’
‘ilmu’
‘ikut’


belakang
gawe
duwe
gedhe
[ gawe ]
[ duwe]
[ gӘdhe]
‘sehabisnya’
‘pernah’
‘besar’
4.
[ ε ]
Depan
enjing

[ εnjiŋ ]

‘ esuk ’





Tengah
kredit
kelingan
seda
[ krεdit ]
[ kεlingan]
[ sεda]
‘kredit’
‘ingat’
‘mati’


belakang

-


-

-
5.
[ a ]
Depan
Anggone
Antisipasi
awane
[Aŋgone ]
[ antisipasi ]
[ awane ]
‘tempatnya’
‘antisipasi’
‘awannya’


Tengah
Balik
marang
ngalami
[ balIk ]
[ maraŋ ]
[ŋalami ]
‘pulang’
‘kepada’
‘mengalami’


belakang

[ ]
6.
[Ә ]
Depan
Eruh
Emping
Enom
[ ӘrUh ]
[ Әmpiŋ ]
     [ Әnom ]
‘tau’
‘emping’
‘muda’


tengah
Nyegah
Senajan
Ngenani
[ nyӘgah ]
[ sӘnajan ]
[ŋӘnani ]
‘cegah’
‘meskipun’
‘mengenai’


belakang

-


-

-
7.
[ כ ]
Depan
ombyokan

[כmbyכkan]
[כm bכ]

‘bersama’
‘lebar’



tengah
konco
korupsi
potong
[ kכncכ]
[ kכrupsi ]
[ pכtכng]
‘ teman ’
‘korupsi’
‘potong’


belakang
-
-
-
8.
[ o ]
Depan
omah
ora
oleh -oleh
[ omah ]
[ ora]
[ oleh-oleh ]
‘rumah’
‘tidak’
‘buah tangan’


tengah
dolanan
nyoba
bojo
[ dolanan ]
[ nyoba]
[bojo]
‘’mainan
‘mencoba’
‘suami’


belakang
melinjo
Kanggo
conto
[ melinjo]
[ kaŋgo ]
[conto]
‘melinjo’
‘pakai’
‘contoh’
9.
[ U ]
Depan

-


-

-


tengah
KarӘbut
Huruf
mundur
[ karebUt ]
[ hurUf]
[mundUr ]
‘direbut’
‘huruf’
‘mundur’


belakang

-


-

-
10.
[ u ]
Depan
Urang
Uga
urip
[ uraŋ]
[ uga ]
[ urip ]
‘udang’
‘kemudian’
‘hidup’


tengah
Lumaku
Mulih
kuwatir
[lumaku]
[ mulIh ]
[ kuwatIr ]
‘berjalan’
‘pulang’
‘khawatir’


belakang
Perlu
Nunggu
ibu

[ pӘrlu ]
[ nunggu]
[ibu]

‘butuh’
‘tunggu’
ibu































POLANING UKARA BAKU

Kalungguhan
Jejer
Wasesa
Lesan
Panggenah
Katrangan
1. J – W
Adi
Ngantuk
Dikky
ndingkluk
April
lungguh
2. J – W – L
Pemudhik
numpak
sepedha motor
Pemerintah
nyegah
kecelakaan
Anjani
mbukak
lawang kamar
3. J – W – P
Aku
wis
move on
Aku
nglalekne
mbakyumu
Jawol
ngowoh
karo Alok
4. J – W – K
Mbakyu
nikah
setaun kapengker
Dewi Bratajaya
lungguh
ing kursi
Dwi Anjani
ngadeg
ing sanding kamar
5. J – W – L – P
Dikky
ngelus
tangane
April
Pak Dwi
menehi
pitutur
marang Adi
Adi
mlebu
Kelas
siji
6. J – W – L – K
Mas Dikky
markirake
motore
nyang njero pagar
Pak Dwi
mangkal
nyambut gawe
esuk uthuk - uthuk
Aku
ngrembug
Bab
wingi awan




Text Box: WUWUHAN ING BASA JAWA

ATER-ATER
SESELAN
PANAMBANG
GABUNGAN
GANDHENG
RENTENG
a  –
– el –
– i
N – i
pa – an
Agawe
Lelunga
ndandani
Ndudhahi
Pangorbanan
Anggone
Lelakon
tumpaki
Nduwiti
Pacegahan
Amerga
Lelungguh
ngepasi
Ndukani
Panguripan
N –
– er –
– ake
N – ake
ka – an
Nyambut
Kerungu
merlokake
nyebutake
Katresnan
Nyamar
nuwuhake
nyasangake
Kawontenan
Nyanding
budhalake
nyedekake
Kalungguhan
dak (tak) –
– um –
– e
dak (tak) – i
ke – en
Dak
gumantung
galake
Dakdelengi
Kesepen
Dakkarang
Tumindak
Sidange
Daktekani
Daksebar
Sumelang
garapane
Dakuculi
ko –
– in –
– an
ko – i
Pa(N-) – an  
Kosurung
sinambung
pungkasan
koselehi
Panyuwunan
Tinimbang
selikuran
kotulungi
Panyuguhan
Sinebut
gunungan
Kotumpaki
di –
– en
di – i
Ditutup
gawanen
Disuguhi
Dicakot
gantungen
Diwiwiti
Digantung
jantungen
Dilereni
ka –
– a
dak (tak) – ake
Kaweruh
nangisa
Dakaturake
Kalebu
dakrembugake
Katresnan
ka (ke) –
– na
ko – ake
Kepinteran
jukukna
kousahaake
Tutupna
gugahna
kapi –
– ana
di – ake
dhudhahana
Ditinggalake
wiwitana
diklumpukake
Dilestariake
kami –
pra – an
kuma –
sapra – an
pa –
Panemu
Pageblug
Panggawe
sa –
pi –
Pitakon
pra –
tar –










UKARA CAMBORAN

1.    Ukara camboran sajajar
Tuladha :
a.    Pak Dwi ngguyu renyah
b.    Pak Dwi ngadeg ngelus-elus sirahe anake
Dadi :
Pak Dwi ngguyu renyah, banjur ngadeg ngelus-elus sirahe anake
2.    Ukara camboran sungsun
Tuladha:
a.    Dipimpin dening Kyai Idris Pondhok Jamsaren ngalami masa keemasane
b.      Piwulang kang diwulangake kapetung paling komplit ing jamane
Dadi:
Nalika Dipimpin dening Kyai Idris Pondhok Jamsaren ngalami masa keemasane, piwulang kang diwulangake kapetung paling komplit ing jamane


Tidak ada komentar:

Posting Komentar